Sinds de laatste keer dat ik iets schreef, heb ik welgeteld 5 tempels afgelegd. En niet omdat ik niet doorgelopen heb, of iets. De afstanden zijn hierzo echt gigantisch. Van #36 naar #37, 60 kilometer. Van #37 naar #38, 80 kilometer. Van #38 naar #39, 50 kilometer. Van #39 naar #40, 30 kilometer. En nu, naar #41, 50 kilometer. Er komt gewoon geen einde aan, zo lijkt het. Het land van de duivel ben ik inmiddels uit, want ik zit sinds 2 dagen in Ehime-ken. Als het weer goed blijft, begint morgen de bergetappe riching tempel #44, die vanaf hier nog een goede 80 kilometer weg is, 60 kilometer vanaf #43. Morgen loop ik de laatste 10 kilometer naar #41, dan zijn #42 en #43 daar meteen dichtbij.

Maar het keerpunt is in zicht. Ehime-ken is niet voor niets de ken van de Bodhi, de verlichting, de ontwakening. Na Kouchi-ken, die de ascetische training vormt, komt er ook met de verlichting een einde aan het lijden, wat traditioneel het doel is van bijna elke Boeddhistische leer. Het zwaarste is nu zeker achter de rug. Voor mij liggen veel tempels die redelijk dicht bij elkaar gesitueerd zijn, en de stad Matsuyama is redelijk groot zodat ook verschillende voorzieningen wat makkelijker in het bereik liggen.

Het zijn eenzame dagen geweest. Ik liep eerst naar Shimanto-stad, maar daar was eigenlijk niks. Ze noemen het waarschijnlijk een stad omdat er een McDonalds is, ofzo. De oude naam van Shimanto is `nakamura`, wat bestaat uit de karakters voor midden en dorp. Tussen de dorpen in, dus. En er was ook niks anders dan dat de hele tijd die ik besteed heb om kaap Ashizuri op te komen, en de tijd die ik besteed heb er weer vanaf te raken. Zee aan de ene hand, bergen aan de andere, en de weg voor me. En dan om de 10 kilometer een vissersdorpje, waar veel huizen verlaten zijn en je met geluk een supermarktje kan vinden. Maar goed, ik ben inmiddels wel wat gewend. Voordeel van zulke verlaten plekken is dat je heel makkelijk je tentje op kunt zetten. Heb dus ook het grootste deel van de tijd gekampeerd, ook al begint het nu heel koud te worden. De koudste nacht tot nu toe was 4 graden. Het was koud, en het was heerlijk rond een uurtje of 8 de zon weer te mogen voelen. Je incasseert het gewoon, net als de constante pijnaan je voeten. Kouchi-ken is zo verschrikkelijk omdat je er zo`n 20 dagen doorbrengt, wat precies de 20 dagen zijn dat je je het rotst voelt, omdat je de training ondergaat die de uiteindelijke lessen van de tocht vormen. Maar dat begrijp je natuurlijk allemaal pas naderhand; je moet het eerst ondergaan. Je begrijpt niet waarom, maar je doet het gewoon. In Tokushima-ken ben je nog vol goede moed, je bruist van de energie, maar in Kouchi-ken besef je dat je het moet doen zonder alle comfort die je normaal kunt ontrekken aan de beschaving, aan andere mensen. En na Kouchi-ken, kan die beschaving, die mensen, je weinig meer schelen. In een maand heb je afgeleerd te verlangen naar een warme douche, naar een dag zonder pijn in je benen, naar internet, een stoel, een echt bed, muziek, een spelletje of boek om de tijd te verdrijven. Je loopt, en slaapt. Je bent vrij. Je ondergaat veel pijn, je moet het doen zonder alle `mooie dingen in `t leven`, maar je bent verlost van je lijden, omdat je enkel nog maar wenst om te lopen, om dichtbij het doel te komen. Alles voor het doel. Nirvana, de laatste tempel.

Maar natuurlijk, hier schuilt het probleem wat ik zie met Boeddhisme. Ik heb het hier uitvoerig over gehad met een Oostenrijke mede-pelgrim, die 2 jaar in een Boeddhistische tempel hier in Japan heeft geleefd. Zoals ik zei, het doel van Boeddhisme is verlossing van het lijden. Dat doe je door je te onthechten. Je bent in je leven gehecht aan allerlei dingen, van je auto, je hond, je familie tot je wc aan toe. Mist een van die dingen, dan lijd je. En iedereen, zonder exceptie, komt in zijn leven in situaties terecht waarin je het zonder die dingen moet doen. Alles vergaat. Mensen en dieren sterven. Je auto eindigt op de sloop. De realiteit is, dat alles waar je om geeft, alles wat voor jou belangrijk is; geef het een eeuwtje, en niemand weet er meer iets van. En zowel de Oostenrijker als ik zijn het eens dat dit hetgeen is wat je vrij maakt. Dit is hetgeen wat de grootste vreugde geeft. Want het betekent dat niks waarde heeft, en dat je kunt doen wat je wilt. Maar dan heeft Boeddhist zijn, met als doel om je vrij te maken, om je te onthechten, ook geen enkele zin meer. Sterker nog, als Boeddhist raak je nog gehechten aan dingen dan de gemiddeldematerialistischer westerling: je raakt gehecht aan onthechting. Deze bizar pijnlijke staat van zijn wens ik niemand toe, maar nog zijn er mensen die dit pad volgen. De Oostenrijkse jongen inmiddels niet meer. Na 2 jaar had hij het wel gezien in die tempel. Vooral omdat hij zich telkens meer realiseerde, dat hij aan het wegrennen was. Wegrennen van problemen in zijn leven in Oostenrijk. En nu is hij klaar om weer terug te keren, nadat hij zichzelf heeft bewezen en gereinigd met deze tocht.

In Simulacra and Simulation schetst Franse filsoof Jean Baudrillard een interessant visie op de westerse wereld aan de hand van een fabeltje van de Argentijnse schrijver Borges. Stel je voor dat kaartenmakers zo goed raken in het maken van kaarten dat het ze lukt om een kaart te maken die op een schaal van 1:1 de wereld representeert. Natuurlijk, omdat het een 1:1 kaart betreft, hebben we hier dan te maken met een feitelijke verdubbeling van de bestaande wereld. Nu is het welbekend dat kaarten de neiging hebben om te vergaan. Je kaart van de Nederlandse snelwegen van 10 jaar terug zal waarschijnlijk er niet meer zo nieuw uitzien. Daarom zou zo`n kaart niemand voor de gek houden, want hij zou vergaan. Het probleem is echter dat een kaart van zulke perfectie mensen ook in staat stelt nog meer controle uit te oefenen over de wereld. Daarom zouden mensen op een gegeven moment het leven op de kaart verkiezen boven het leven op het terrein dat die kaart representeert. Dat is de conditie waarin de moderne samenleving verkeert, aldus Baudrillard. Mensen leven op de kaart, niet op hetwerkelijketerrein. Sterker nog, in veel situaties is het nu het oorspronkelijke terrein dat aan het vergaan is, niet de kaart. En zodra iets vergaat terwijl de kopie voortbestaat, is er volgens Baudrillard sprake van een simulacrum (in tegenstelling tot een simulatie). Een simulacrum is dus een kopie van iets waarvan het origineel niet langer meer bestaat.

Shikoku is het originele terrein. De rest van Japan is de kaart. Terwijl plaatsen als Tokyo is Osaka als kankerachtige gezwellen heel Japan opzuigen in een simulacratief zwart gat, rot het originele Japan langzaam weg. Terwijl niemand in het westen er ooit iets van heeft gemerkt dat alles in het westen tegenwoordig nep en onecht is, dat alles leeg en zonder waarde is, merk je in een plek als Japan juist heel goed dat er een breuk is. Dat komt waarschijnlijk omdat Japan in 100 jaar heeft gedaan waar het westen 500 jaar over deed. En zeker in Kouchi, zo rondlopend, zie je hoe dit hele eiland langzaam verandert in, letterlijk, een shi-koku (shikoku betekent letterlijk vier landen, maar omdat shi zowel vier als dood betekent, kun je met een woordspeling ook spreken van het dode land). Je loopt langs de akkers, en je ziet de bejaarden. De laatsten die nog iets om het land geven. Een omatje parkeert haar rollator bij haar veldje, en begint te ploegen. Jonge mensen vluchten van het eiland af, naar de grote steden, waar de banen zijn, waar het geld is. Er zijn hier veel huizen die leegstaan, die zelfs op instorten staan of die al ingestort zijn. Er ontstaan enorme gaten tussen de 4 grote steden op het eiland. Het simulacrum rukt op.

Ik deed mijn rugzak af en probeerde de kaart te vinden toen ik werd aangesproken door een man. `Amerika?`. Nee, Nederland, zei ik. Hij nodigde me uit naar zijn huis. Een klein hokje, eigenlijk. Zijn futon lag nog op de grond. Hier en daar wat rommel. Een altaartje nam eigenlijk de meest prominente plek in. Een typische Boeddhist. Hij was ook geintresseerd in de tocht, maar wist er eigenlijk heel erg weinig vanaf. En hij was ook meer geintresseerd in het vergelijken van het Boeddhisme met het Christendom. `Als Christen, kun je geen god worden`, begon hij. `Als Boeddhist wel. Dat is het grote verschil`, meende hij. De kennis die mensen hier van het Christendom hebben is op zijn best oppervlakkig. `Je bent in dit leven misschien mens, maar in je volgend leven kun je god worden, en allicht kun je misschien ooit nirvana bereiken`, vertelde hij verder. `Bijvoorbeeld, jij hebt een grote interesse in Japan. Je lijkt zelfs een Japanner. Met de dingen die jij doet, ben je nog Japanser dan de meeste Japanners. Daarom was jij in je vorig leven Japanner`, zo concludeerde hij. Eigenlijk dacht ik meteen bij mezelf wat ik dan fout had gedaan in mijn vorig leven om nu als Nederlander te moeten eindigen. `Kom, laten we hiernaast wat gaan drinken`. We liepen een cafetje in, en zijn drankje stond er nog. Iets zwaar alchoholisch. De vrouw achter de bar kwam naar me toe. `Pas op hoor, deze man is permanent dronken`. De man wuifde het commentaar weg. `Vandaag is mijn `en` goed. Ik heb jou ontmoet`, zei hij me. Ik kan nog steeds niet goed het woord `en` vertalen, maar de intelligente mensen onder jullie zullen de betekenis vast wel uit de context kunnen opmaken. Hij gaf me toen ik weer verder ging een boek. Koufuku no apurochi, wegen naar geluk. `Lees het, alsjeblieft`.

Ik besefte me opeens hoe Japans ik ben geworden. Het werd me nog duidelijker toen ik gisteren in de onsen zat. Ik liep de sauna in, en er zaten twee Japanners. `Amerika?` begon een van de twee. `Nederland`. Ja, dat land wist hij wel te vinden. `Vind je van Japan?` vroeg hij verder. `Vooral de onsen is erg goed`, antwoordde ik. `Oh, is het hier niet te heet voor je?`. Ik schudde mijn hoofd, maar ik had het echt verschrikkelijk warm in die sauna. 90 graden. En die Japanners die vinden het er maar al te leuk. Er is ook een tv. Terwijl je zweet kun je gekke programma`s kijken.En na 12 minuten, want dan moet je eruit, springen ze snel in het koude bad, om dan weer terug te gaan. `Ben ook in het buitenland geweest. Amerika enzo. Voelde me er niet veilig. Dat is wel fijn he, in Japan. Dat het zo veilig is`, ging hij verder. Ik knikte. `Nederland is lang niet zo veilig`, zei ik. `Nee, komt door al die mensen uit Afrika die bij jullie komen wonen. Gelukkig is het in Japan nog niet zo ver. Maar er komen we steeds meer buitenlanders. En ze begrijpen niks van ons, ze spreken de taal niet. Ze vinden ons maar gek`, ging hij verder. Zat ik dan. In mijn nakie, in een Japanse sauna, met twee Japanse lui midden in hun midlife crisis, te praten over `die buitenlanders`. Japanners zijn verbazingwekkend open als ze naakt zijn. We lachten ons rot om de televisie. Een programma, waarbij het op een gegeven moment ging over een hond die menselijk taal begreep. Die hond kon dus ook vragen beantwoorden. Het baasje noemde dan twee opties, eentje voor de linkerhand, eentje voor de rechterhand, en dan wees de hond met zijn pootje de juiste aan. Een paar foto`s achter elkaar had de hond goed geraden of de persoon op die foto man of vrouw was. En toen kwam een foto van Haruna Ai. Voor de mensen die Haruna Ai niet kennen (geen van jullie waarschijnlijk), Haruna Ai is een tv persoonlijkheid die bijna bij elk programma wel tevoorschijn komt, en Haruna Ai had er een vroeger eentje tussen `haar` benen hangen, maar nu niet meer (wat in bijna geheel Azie een compleet normaal en geaccepteerd verschijnsel is). Wat op een foto zeer duidelijk op een vrouw lijkt, daar geef de hond consequent aan dat het om een man ging. Het publiek lag dubbel, en drie dwazen in een sauna ergens langs de westkust van Shikoku ook.