Nog maar twee maanden en dan is het zover; ik zit op het vliegtuig richting Tokyo. Waar ik de vorige reis weinig tijd nodig had voor voorbereidingen (op de nodige spuitjes na was er eigenlijk weinig te doen), is het dit keer wel anders. Een van de grote uitdagingen is het onder de knie krijgen van wat functioneel Japans; liften is onmogelijk zonder. Ja, de zakenlui in Tokyo spreken wel een klein woordje Engels, maar wat heb ik daar nu precies aan? Niet veel, want de dagen dat ik verdwaast door Tokyo slenterde zijn (helaas) voorbij. En in het hoge noorden van Hokkaido zal er waarschijnlijk geen ziel zijn die Engels spreekt -- ook al krijgen de Japanners op school er zo'n 10 jaar les in. Raar dat ze er dan niks van kunnen, zul je zo denken, maar kun jij je nog zo even al je Franse woordjes van de middelbare voor de geest roepen? Ik in ieder geval niet. Zo zat ik me laatst op de verjaardag van mijn Onkel nog te ergeren aan het feit dat ik daar al het Duits wel verstond, maar zelf eigenlijk geen woord kon zeggen. Ach ja.

Ik ben dus inmiddels al een paar weken bezig met een intensieve crash-cursus Japans. Ik heb gekozen voor een vrij druk programma, want in 3 maanden genoeg Japans leren om je te kunnen redden is vrij tijdrovend. Op zoek naar een goede aanpak online kwam ik al snel uit op het AJATT-programma, van een jongen die in 18 maanden zichzelf vloeiend Japans heeft geleerd. Zijn aanpak? Complete immersie. Alles draait dus om het kunnen creeeren van een Japanse omgeving, thuis, in je eigen kamer. Nu luisterde ik al vrij veel naar Japanse muziek, maar daar is nu ook Japanse tv bijgekomen, flashcardprogramma's voor Kanji (Chinese karakters) en vocabulaire, kanjidiagrammen aan de muur, herwaardering van relaties met Japanse lui op MSN, Youtube in het Japans, msn.co.jp als startpagina, en ja, zelfs mijn camera is nu in het Japans ingesteld. Ik probeer constant bezig te zijn met het vertalen van de meest willekeurige dingen naar het Japans, met het oppikken van nieuwe woorden, het begrijpen van die kanji... Kortom, ik ben helemaal in japansheidmodus.

Het is interessant hoeveel informatie de taal verschaft over de eigenlijke cultuur, waar ze natuurlijk zondermeer een reflectie van is. Ineens snap ik waarom Japanners helemaal geen Engels spreken, ook al zijn ze er feitelijk de hele tijd toch wèl mee bezig. Ik snap waarom ze die 'r' en 'l' verwisselen, waarom er kort en lang Japans lijkt te zijn en waarom ze denken dat ze de enige zijn die goed genoeg zijn om de taal uberhaupt te kennen (ik ben ook al in aanraking gekomen met de infameuze frase '?????' - joo-zu de-su ne, wat volgens Will Ferguson zoiets betekent als 'leuk dat je het probeert' en dus een soort semi-compliment vormt).

De Japanse taal zelf zal voor velen een compleet mysterie vormen. Zelfs mensen die helemaal gek zijn van anime, de muziek en/of de cultuur laten de taal massaal links liggen, omdat er misschien een soort van consensus bestaat dat er geen beginnen aan is. En daar lijkt het toch ook wel een beetje op, als je zo een blik werpt op msn.co.jp. Een scherm vol kanji en kana, waar het brein geen idee van heeft wat deze er mee aan moet.

Voor de mensen die helemaal nieuw zijn en geen flauw idee hebben wat ze zich erbij moeten voorstellen; het Japans is een taal welke schriftelijk gezien een combinatie vormt van 4 schriften die elk door de eeuwen heen zijn geintroduceerd en gewijzigd. Zo kwamen eeuwen geleden de kanji (?? - kan-ji, een combinatie van de karakters voor 'Chinees' en 'Letter') overvaren van wat nu Korea is, welke werden geincorpereerd naast het al bestaande hiragana (???? - hi-ra-ga-na), het Japanse alfabet. Daarnaast bestaan ook nog het ????, ro-ma-ji, onze 'romeinse' letters dus, en de katakana (???? - ka-ta-ka-na), welke worden gebruikt voor Engelse leenwoorden (!).

Dit laatste schrift is de grote boosdoener waarom geen enkele Japanner fatsoenlijk Engels kan spreken. Engelse woorden, plaatsnamen, namen van personen, deze worden allemaal omgezet naar een equivalent in katakana, wat zelf weer een als modern aandoende versie van hiragana lijkt te zijn. Aangezien het Japanse alfabet zelf evenveel klanken als karakters kent (wat wij niet kennen - de 'o' bijvoorbeeld spreek je steeds onders uit; de 'o' in bomen is anders dan de 'o' in bos - iets wat Japanners compleet de weg doet kwijtraken omdat zij dit niet kennen) en op die fiets een ware do-re-mi taal vormt (vrijwel elke hiragana staat voor een klinker-medeklinker combinatie; de t, k, n bijvoorbeeld komen niet geisoleerd voor, maar enkel in combinatie met een klinker, dus ta te ti to tu, ka ke ki ko ku, etc), is er sprake van een ware verkrachtigen van elk Romeins woord. Erger dus nog dan 'ET zu hause telefonieren' zijn de Japanners helemaal gek van???????(harii pootaa, Harry Potter), ????????? (maikuru jakuson), en gaan ze allemaal op vakantie naar ??????? (amusuterudamu) Voor het leren van Japans vormen de katakana echter wel een lichtpuntje omdat je automatisch weet dat je met een leenwoord te maken hebt zodra je ze tegenkomt.

Zodra je de kana (hiragana + katakana) onder de knie hebt kun je in principe al vrij veel lezen, maar de grootste uitdaging is natuurlijk het leren van de Kanji. Dit is een karwei waar de gemiddelde Japanner zelf zijn hele schoolbestaan over doet, dus voor een westerling is het zaak een methode te vinden om dit sneller te kunnen doen. De zogenaamde Heisig-methode die ik gebruik via AJATT draait er om eerst van alle 2000 jouyou-kanji (de 'officiele' kanji zoals gegeven door de regering, de kanji die dus gebruikt worden op tv en in de krant) de betekenis te leren, en daarna door ze in zinsverband te lezen de uitspraak te leren. Het is echter wel zo dat van de 2000 kanji, er zo'n 500 90% van de tijd voorgeschoteld worden. Ik begin zelf dus met het leren van de meest voorkomende, omdat ik niet de tijd heb om alle kanji te leren (wat eigenlijk ook onnodig is), omdat je met een goede basis de overige kanji ook incidenteel kunt leren).

Kanji lijken behoorlijk onlogisch en onpraktisch, maar het tegendeel is waar. Omdat het Japans zoveel homoniemen kent (identieke woorden met een verschillende betekenis, net als bijvoorbeeld 'zak' (komt terug in klootzak, broekzak, rugzak, tomatenplantenzakken, zakken voor je examen) in het Nederlands), zijn de Kanji nodig vanwege hun onderscheidende werking. De gemiddelde Japans zin bestaat dan uit Kanji, plus de hiragana die nodig zijn als zogeheten 'partikels' en voor de grammaticale vervoegingen, en dan nog eventueel katakana en in advertenties vaak ook nog een cool willekeurig Engels woord geschreven in romaji (wat vaak geen enkele diepere betekenis heeft, behalve dan dat het cool klinkt - Japanse muziek zitten vol met zulke Engelse uitdrukkingen die totaal nergens op slaan en nog beroerder gezongen worden). Als voorbeeld een zin waar ik net op kwam, toen de kat van de buren ongeintresseerd deed richting het hem door mijn moeder toegeworpen stuk zwartgeblakerde barbequevlees:

?????????? . Ne-ko ha gyuu-ni-ku wo ta-be-ma-se-n.

Oftewel, poes (neko) eet geen (tabemasen) koeienvlees (gyuuniku). Ha is een partikel dat onderwerp aangeeft (de poes) en wo is een partikel dat een directe objectrelatie markeert (het niet eten van vlees). In het Japans moet je op zijn Yoda's denken, oftewel, het werkwoord helemaal achteraan. Op deze manier krijg je de letterlijke vertaling: 'sprekend over de poes, koeienvlees hij niet eten'.

Waar we dan vrolijk snelbabbelend Japans op kunnen voortlullen met geouwehoer als:

????????????????????????????? Ne-ko ga be-ji-ta-ri-a-n da, to-te-mo su-go-i da ne! Wa-ta-shi no to-mo-da-chi da yo!

Wat precies het doel is van mijn crash-course: het kunnen praten van zoveel mogelijk compleet irrelevant Japans, om de uurtjes te vullen dat je met iemand in de auto zit. Met dit als basis lijkt het me dat ik in 2 maanden een heleboel nieuw Japans ga oppikken, wat mede het doel is van deze excursie.

Maar genoeg Japanse les: ik wil via deze weg ook nog eventjes Benjamin en Kevin bedanken voor hun bijdrage aan het grote avontuur. Ik heb in ieder geval positieve reacties gekregen van meerdere mensen, dus hun bijdrage wacht ik nog eventjes af. Ik heb er een speciaal potje voor in het leven geroepen, wat op 2 oktober opgebroken zal worden. Hopelijk zit er dan een leuk bedrag in om de regenachtige nachten door te kunnen brengen in een droog capsule hotel. De tent zal binnenkort gekocht gaan worden, plaatjes volgen dus nog!

Edit: het lijkt er op dat deze site geen Japans ondersteunt. Mochten jullie wél Japans zien, geef dat dan even door. Als jullie net als ik ?? zien, dan weet ik dat ik niet zoveel moeite meer hoef te doen. ;-)